Ciśnieniomierze zegarowe — co je wyróżnia i jakie jest ich zastosowanie?

Ciśnieniomierze zegarowe — budowa i działanie

Ciśnieniomierze zegarowe to urządzenia wykorzystujące tzw. mechanizm aneroidowy, czyli sprężynowy. Dzięki niemu wartość mierzonego ciśnienia przekłada się na odpowiednie ustawienie wskazówki manometru na tarczy skalowanej w mm słupka rtęci.

Ciśnieniomierz zegarowy składa się z trzech podstawowych części — mankietu, gruszki oraz manometru aneroidowego. Użycie ciśnieniomierzy zegarowych wymaga zastosowania stetoskopu do wysłuchiwania tonów skurczowych i rozkurczowych. Dlatego czwartym elementem niezbędnym przy stosowaniu tych aparatów jest właśnie stetoskop. Zazwyczaj trzeba go kupić oddzielnie, choć w modelach przeznaczonych do użytku domowego zdarza się, że stetoskop jest na stałe podłączony do mankietu.

Gruszka ciśnieniomierzy zegarowych może być połączona z manometrem na dwa sposoby. W modelach zintegrowanych elementy te są związane na stałe, co pozwala zmniejszyć ilość przewodów i pozwala trzymać manometr z gruszką w jednej ręce. Z kolei w modelach rozdzielonych powietrze najpierw pompowane jest przez gruszkę do mankietu, skąd odrębnym przewodem dociera do manometru zaczepionego na ramieniu pacjenta lub umieszczonego gdzieś z boku (na biurku, specjalnym stojaku czy na ścianie przy łóżku pacjenta). Pozwala to stosować znacznie większe (i cięższe) manometry ułatwiające dokładny odczyt.

Ciśnieniomierze zegarowe zintegrowane możemy też podzielić na trzy grupy ze względu na wykorzystany system przewodów.

Wyróżniamy więc modele jednoprzewodowe, w których powietrze z gruszki pompowane jest jednocześnie do mankietu i manometru. Mechanicznie jest to najprostsze rozwiązanie, ale powoduje skakanie wskazówki w czasie pompowania.

Dwuprzewodowe ciśnieniomierze zegarowe doprowadza powietrze do mankietu i dopiero — drugim przewodem — do manometru, podobnie jak w przedstawionych wyżej modelach rozdzielonych. Dzięki temu, że mankiet działa jak bufor, mechanizm sprężynowy nie jest poddawany gwałtownym ruchom, co niweluje efekt skakania wskazówki.

Ciśnieniomierz zegarowy 2 w 1 to z kolei wysokiej klasy sprzęt, który wyposaża się w dwa przewody koncentryczne, czyli umieszczone jeden w drugim. Takie rozwiązanie łączy atuty systemu jednoprzewodowego i dwuprzewodowego.

Dla kogo przeznaczone są ciśnieniomierze zegarowe i jak z nich korzystać?

Ciśnieniomierze zegarowe nazywa się też manualnymi lub sprężynowymi, a także lekarskimi. Ta ostatnia nazwa wyraźnie wskazuje na to, dla kogo przeznaczone są te urządzenia. Pomiar tymi aparatami wymaga bowiem zastosowania tzw. metody Korotkowa, która wiąże się z koniecznością wykorzystania stetoskopu. Do ich użycia potrzeba więc pewnej wiedzy, umiejętności i wprawy.

Metoda Korotkowa znana jest także jako osłuchowa, ponieważ wymaga wsłuchania się w tzw. fazy Korotkowa przy pomocy stetoskopu. Tych faz jest aż 5, choć dla pomiaru ciśnienia najważniejsza jest pierwsza i ostatnia. To w ich czasie odczytuje się odpowiednio wartość ciśnienia skurczowego i rozkurczowego. Wbrew pozorom metoda Korotkowa nie jest bardzo trudna i mogą ją opanować również laicy.

Ponieważ ciśnieniomierze zegarowe pozwalają na najdokładniejszy pomiar, poleca się je nie tylko lekarzom, ale również tym osobom, które muszą bardzo dokładnie monitorować swój stan zdrowia — chorym na nadciśnienie lub niedociśnienie tętnicze. Aparaty te są również dobrym rozwiązaniem do pomiaru ciśnienia u dzieci. Manualne pompowanie mankietu pozwala bowiem do minimum zniwelować możliwość wystąpienia bólu u osób z małym obwodem ramienia, co bywa problemem przy automatycznie napełnianych mankietach.

Największe zalety i wady ciśnieniomierzy zegarowych

Ciśnieniomierze zegarowe to profesjonalne urządzenia do pomiaru ciśnienia tętniczego. Ich największą zaletą jest bardzo wysoka precyzja i dokładność wskazań. Ponadto aparaty te są stosunkowo lekkie i niewielkie, dzięki czemu można je stosować również w terenie. 

Ciśnieniomierz zegarowy pozwala na dokładny pomiar niezależnie od pozycji pacjenta (np. na siedząco lub leżąco) i jest wygodne dla badanego. Manualnie pompowany mankiet to także komfort i bezpieczeństwo podczas badania dzieci czy osób starszych, u których automatycznie napełniane mankiety ciśnieniomierzy elektronicznych mogą powodować ból.

Niestety ciśnieniomierze zegarowe mają też swoje wady. Najważniejszą jest konieczność znajomości metody Korotkowa i wykorzystania stetoskopu w badaniu. Nie jest to co prawda bardzo skomplikowane technicznie, niemniej laicy obawiają się często się, że nie będą umieli prawidłowo przeprowadzić badania. Ciśnieniomierze zegarowe, ze względu na konieczność badania metodą osłuchową, są też nieodpowiednie dla osób z wadami słuchu i niesłyszących.

Każdy ciśnieniomierz zegarowy wymaga też okresowej kalibracji, choć jej częstotliwość zależy w dużej mierze od jakości urządzenia. Mechanizmy aneroidowe wysokiej klasy są znacznie bardziej odporne na wstrząsy i urazy mechaniczne, więc nie rozregulowują się tak łatwo. W przypadku intensywnej eksploatacji urządzenia (np. przez lekarzy) zaleca się kalibrację co 1-2 lata, a nawet częściej. W użyciu domowym okres ten może być dłuższy.

Ciśnieniomierze zegarowe to świetny wybór dla tych osób, które szukają najbardziej wiarygodnej i najdokładniejsze metody mierzenia ciśnienia tętniczego. Warto jednak zadbać o dobrą jakość urządzenia. Ciśnieniomierze zegarowe Riester wyróżniają się wykorzystaniem najwyższej klasy materiałów, dokładnością wykonania, wygodą użytkowania i precyzją wskazań. Posiadają wszystkie niezbędne atesty, certyfikaty i walidację kliniczną BIHS dopuszczającą aparaty do profesjonalnego wykorzystania przez służby medyczne. To najlepsza gwarancja jakości, trwałości i bezpieczeństwa.